१३ जानेवारी २०२५ पासून सुरू झालेला महाकुंभ मेळा जगातील सर्वात मोठ्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक उत्सवांपैकी एक आहे.
प्रयागराज येथे १३ जानेवारी २०२५ पासून सुरू झालेला महाकुंभ मेळा जगातील सर्वात मोठ्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक उत्सवांपैकी एक आहे. मकर संक्रांतीच्या मुहूर्तावर, अंदाजे एक कोटी भाविकांनी अमृत स्नान केले. हा सोहळा २८ फेब्रुवारी २०२५ पर्यंत, म्हणजे सलग ४५ दिवस, चालणार आहे. या काळात पौष पौर्णिमा, मकर संक्रांती, मौनी अमावस्या, वसंत पंचमी आणि महाशिवरात्री या दिवशी विशेष शाही स्नानाचे आयोजन केले जाते.
उत्तर प्रदेश सरकारने महाकुंभाच्या आयोजनासाठी अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून व्यापक तयारी केली आहे. मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांच्या नेतृत्वाखाली गेल्या तीन वर्षांपासून तयारी सुरू होती. या महाकुंभात एकूण ४० कोटी भाविक सहभागी होतील, असा अंदाज आहे. जगभरातील १८३ देशांमधील भाविकांनी कुंभमेळ्याच्या वेबसाइटद्वारे सहभाग नोंदविला आहे.
इतक्या मोठ्या प्रमाणात भाविक येणार असल्याने, विविध यंत्रणा आणि व्यवस्था उभारण्यात आल्या आहेत. उत्तर प्रदेश सरकार आणि केंद्र सरकारने या आयोजनासाठी विशेष निधी उपलब्ध करून दिला आहे. महाकुंभाच्या निमित्ताने किमान दोन लाख कोटी रुपयांची आर्थिक उलाढाल होईल, असा अंदाज आहे, ज्यामुळे अर्थव्यवस्था आणि रोजगार निर्मितीला चालना मिळेल.
भाविकांच्या सुरक्षेसाठी, कृत्रिम प्रज्ञेचा (AI) वापर करून सप्त-स्तरीय संरक्षण यंत्रणा उभारण्यात आली आहे. गेल्या काही दशकांतील दुर्घटनांच्या पार्श्वभूमीवर, यंदा विशेष काळजी घेण्यात आली आहे.
कुंभमेळ्यात स्वच्छतेवर विशेष भर देण्यात आला आहे. परमार्थ निकेतन आश्रमाचे प्रमुख चिदानंद सरस्वती यांनी 'मेरी थाली, मेरा थैला, कुंभ नही होगा मैला...' असा उपक्रम हाती घेतला आहे. या अंतर्गत, प्लास्टिकच्या वापराला कमी करून स्टीलची थाळी, पेला आणि कापडी पिशव्या वितरित केल्या जात आहेत. राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघानेही या उपक्रमात सहभाग नोंदविला आहे.
महाकुंभ २०२५ मध्ये, अदानी समूह आणि इस्कॉन यांनी दररोज सुमारे १ लाख भाविकांना महाप्रसाद देण्यासाठी हातमिळवणी केली आहे. या उपक्रमामुळे अनेक भाविकांना अन्नदानाचा लाभ मिळणार आहे.
महाकुंभ मेळ्याच्या आध्यात्मिक आणि ऐतिहासिक महत्त्वामुळे, लाखो भाविक प्रयागराज येथे एकत्र येतात. या मेळ्यात सहभागी होऊन, भक्तगण पवित्र स्नान, धार्मिक विधी आणि साधू-संतांच्या प्रवचनांचा लाभ घेतात.
महाकुंभ २०२५ मध्ये सहभागी होण्यासाठी, भाविकांनी प्रवास आणि निवासाची पूर्वतयारी करणे आवश्यक आहे. उत्तर प्रदेश परिवहन निगमने या काळात सात हजार अतिरिक्त बसेसची व्यवस्था केली आहे, तसेच महिला आणि वृद्धांसाठी विशेष सुविधा उपलब्ध करून दिल्या आहेत.